Een loze put en wie het geld heeft is de baas in ontwikkelingswerk land

In onze wijk is men (zie eerste foto onderaan de tekst) al meer dan twee jaar bezig een stuk weg van hoog uit 2,5 kilometer te asfalteren en van trottoirs te voorzien. Er staat een groot en belangrijk aandoend aankondigingbord. Waarop te lezen valt wie er allemaal verantwoordelijk zijn. We hebben kunnen zien hoe er op dat kruispunt een grote betonnen put werd gebouwd waar de kanaliseringbuizen op aangesloten konden worden. Het is zo’n grote vierkante punt van drie bij drie meter met lager gelegen rondingen waar de 90 centimeter pijpen vanuit vier windrichtingen samen kunnen komen. Zag er goed uit toen. Alleen de geplande pijpleidingen vanuit die vierwindrichtingen zijn nooit aangelegd dus was die put ook overbodig. Na twee maanden werd de boel dicht gestort en weer een maand later stond er 70 centimeter water op het gehele kruispunt. Water wat nergens heen kon vanwege de heftige regenval. Enorme opstoppingen waren het gevolg. Toch durf ik met zekerheid te stellen dat het geld voor de aanleg van de kanaalpijpen wel is gefourneerd. Dat er mooi werktekeningen zijn gemaakt en klinkende afspraken over begeleiding en afwerking. Nu, een dik jaar later ziet de weg er nog steeds afschuwelijk uit. Al een maand heb ik geen werker meer gezien terwijl er nog zeker 40% van de weg en stoepen niet klaar zijn.

Op mijn reisjes door Senegal en omgeving kom ik veel onafgebouwde of vervalen gebouwen tegen ooit gefinancierd door buitenlandse NGO’s. Als ik weer eens de moed op kan brengen stop ik en vraag dan aan de bevolking wat er is gebeurt. Tsja, na drie (vaak minder) jaar waren er conflicten en was het geld op. De lokale mensen die verantwoordelijk waren zijn vertrokken en de buitenlanders waren teleurgesteld. Soms wonen er een paar families in de vervallen gebouwen. Onlangs heb ik nog een ‘voedingsbank voor arme gezinnen’ mogen bekijken die al vijf jaar geleden voor 40% is afgebouwd en nu door betonrot uit elkaar dreigt te vallen. Ooit gefinancierd  door internationale NGO’s die met prachtige websites ‘verantwoording’ aflegden en soms meedongen naar de jaarlijkse transparantprijs. Deze websites gaven hoog op van hun samenwerking met de lokale bestuurders en bevolking. De Senegalese overheid heeft in de afgelopen jaren het platteland op geen enkele wijze als prioriteit in het regeringsprogramma gehad waardoor de overheid de goedgemaakte afspraken net veel NGO’s niet zijn nagekomen. Dwz dit zijn vaak de woorden van de lokale personen waar ik een babbeltje mee had. De NGO’s trokken zich schielijk terug maar op de mooie NGO websites (als ze nog bestaan) lees je nooit verslagen van ‘vijf jaar later’ bezoekjes aan hun toen zo succesvolle projecten. Het is pas sinds een paar jaar een klein trendje om ‘briljante mislukkingen’ te bekronen. De meeste NGO’s blijken echter vanwege ‘werkdruk & tijdgebrek’ geen mislukkingen in gestuurd te hebben. Daar zou ik hen graag bij willen helpen. Een lijst van 100 is zo gemaakt en op de ‘Senegal lijst’ komen minsten 25 vanuit NL gefinancierde projecten voor. 

Om mijn opwinding en verdriet onder controle te houden lees ik graag ‘zie je wel’ verhalen. Bijvoorbeeld de thesis van Willem Elbers met de mooie titel ‘The Partnership Paradox’ januari 2012. Hij legt weliswaar in het engels maar op een aantrekkelijke manier een aantal vingers op verborgen maar zeer pijnlijke NGO plekken. Waaronder de grote machtsinvloed op ontvangende partijen. Willem Elbers heeft zijn proefschrift op de Radboud Universiteit Nijmegen mogen verdedigen en zijn copromotor was Dr. L. Schulpen. Ook al zo’n man die ik in mijn wetenschappelijke hart heb kunnen sluiten vanwege zijn soms opmerkelijke onderzoeken naar de effectiviteit van de hulp opgezet door PI’s ofwel Particuliere Initiatieven. De heren zijn beiden Sociale Wetenschap mannen. Het proefschrift van Elbers lees je niet even snel door maar het blijkt zeer de moeite waard. Ook voor mensen die het te druk hebben met het verbeteren van de  wereld en aldus weinig tijd hebben voor reflexie. Misschien is het handig om dan eerst weer eens Norbert Elias (Het Civilisatieproces) en Michel Foucault te lezen die ook zo fijn over macht heeft geschreven. Deze twee boeken worden extra bijzonder als je Afrika goed kent. Lees dan als toetje Dambisa Moyo ‘Doodlopende hulp’ en iedereen begint te begrijpen waarom die weg in onze buurt nog steeds niet klaar is en veel NGO’s de weg een beetje kwijt zijn.

In een uitgave van viceversaonline.nl licht Willem Elbers alvast een tipje van de paradoxale sluier op. Hij schrijft over de groeiende dominantie van het managementdenken. Een topic waar ondertussen geheel Nederland de wrange vruchten van plukt. De belofte was effectiviteit en efficiëntie, resultaatmeting en het einde van willekeur en incompetentie.  Onder zijn artikel is de link naar zijn proefschrift te vind. Er was na een paar dagen al kritiek op Willem. Door René Grotenhuis van Cordaid. Die kan dus snel lezen. René ziet het als theoloog (Cordaid mensen in nood – Geloven dat het kan) anders dan Willem, dat maakt zijn reactie wel duidelijk. Maar is het niet zo dat Willem Elbers juist schrijft over de macht van het geld en dat de machthebber dan de regels mag bepalen en dat de ontvangende partijen zich moeten voegen aan de opgelegde regels waardoor het niet hún regels zijn en zij dus met moeite eigenaar van de oplossing kunnen worden. Onlangs is een bedrag van 26.000 Nederlandse Euro bij ons in de buurt geïnvesteerd in een landbouw opleidingscentrum. Een bezoekje aan dat project leert dat men duidelijk niet doet wat is afgesproken en dat de opgeleide jongeren nauwelijks kans op een werkkring dus inkomen maken. Het is een soort goedbedoeld noodhulp bedrag maar heeft niets te maken met een duurzame oplossing. En het karakteriseert meteen dat de veelheid aan kort lopende NGO of PI projecten zelden duurzaam zijn. Duurzaam duurt wat langer, minstens 25 jaar ofwel één generatie.

Wat dat betreft lijken veel NGO en PI projecten veel op het asfaltdrama bij mij om de hoek, met dat mooie bord. Die weg is met de beste bedoelingen gepland in mooie en efficient c.q. resultaat gericht werkende kantoren van organisaties in binnen en buitenland. Jotum werd er op een goed moment geroepen, ons werk is klaar we gaan de opdracht geven aan de uitvoerders. Om 17.00 uur werd de airco afgezet en de brandschone oversized 4x4 Land Cruisers gingen ieder hun weg. De volgende dag had de uitvoerder de eerste bijeenkomst met de onderaannemers. De dag daarna hadden de onderaannemers een bijeenkomst met de onder-onder aannemers die hun familieleden opdracht gaven om broers en ooms en anders aangetrouwd tot ‘wegwerker’ te bombarderen. Een redelijk ervaren stoepenmaker geeft leiding aan 40 anderen die in de komende maanden allemaal een eigen stoep gaan maken, die er dan telkens uniek uit ziet. De betalingen zorgen voor veel vertraging. Want het geld gaat langdurig door veel kanalen en handen. Laten we eens 50 Euro volgen. Eén vierkante meter stoep was begroot op 50 Euro waarvan 10 Euro managementkosten. Door alle tussenpersonen blijft er van die resterende 40 Euro nog maar 15 Euro over om de stoep te maken die ziet er daarom niet best uit. De managementkosten zijn aldus 50% hoger dan noodzakelijk. Kennen wij dat probleem ook niet in Nederland?

René en Willem hebben allebei gelijk als ze zeggen dat er verandering nodig is in het omgaan met geld van anderen. De eerste verandering die nodig  blijkt is het ondersteunen van de lokale democratische processen die nodig zijn om het volk zelf de kans te geven hun eigen ontwikkeling in de hand te nemen. Stop dus je geld in lokale gemeenschap projecten en doe de knip pas open als iedereen achter de komst van die nieuwe weg staat. En breng voortdurend in woord en beeld verslag uit van de positieve en negatieve ontwikkelingen. Projecten die uitgevoerd door één lokale ondernemer en met lokale werkers die dagelijks begeleid worden en wekelijks op behaalde resultaten wordt afgerekend hebben het meeste succes omdat de lokale ondernemers en medewerkers niet van gezichtsverlies houden. Natuurlijk mag er een bijvoorbeeld Nederlandse wegen-en-stoepen bouwer uit Delft op kosten van PUM of een andere NGO aanwezig zijn om de werkers met raad en daad bij te staan. Ondanks zijn cultuur shock moet hij gewoon die weg gaan meehelpen bouwen en dagelijks in de bouwkeet en op de weg te vinden zijn. Gezellig en zinvol zo’n uitwisseling met een wekelijks foto en geld verslag. Ik geniet nu al van de foto’s op bijvoorbeeld de Oxfam Novib website.

Wij proberen of beter gezegd testen in het Afrikaanse Yoff een nieuwe vorm van ontwikkelingssamenwerking uit. De huidige computeranimaties en illustratie technieken gecombineerd met de inzet van stedenbouwkundigen en landschaparchitecten leiden tot bijzonder plezierige en concrete discussies met lokale bevolkingsgroepen. Ook de betrokkenheid word vergroot. Met video filmpjes en animaties van 2D naar 3D kan je heel goed laten zien hoe het was en hoe het kan worden. Iedereen wil dat het havenloze en oude stadion van Yoff wordt opgeknapt. Wij ook, want onze eigen 200 kinderen voetballen er dagelijks. De burgemeester heeft in Yoff niets te zeggen vanwege problemen met de oude wijze mannen. En de oude wijze mannen hebben het vertrouwen verspeeld van de Gouverneur van Dakar die over alle deelgemeenten gaat. Dus van hun moeten wij het niet hebben. Tijdens het vooronderzoek in Yoff zijn wij gestuit op een 20tal groeperingen en individuen die zich de ‘eigenaar’ van het stadion noemen of zeggen op z’n minst de volledige zeggenschap te bezitten. Géén van deze partijen en individuen kon dit echter met een formele en getekende opdracht aantonen. Toen kwamen de drie families op de proppen die ooit de terreinen hadden overgedragen aan de Commune. Zij beweerden om het hardst dat zij de énige zeggenschap zouden hebben en dat zij dus het geld voor de investeringen wilden beheren en het werk ook uit zouden laten voeren. Na onderzoek bleek dat zij met andere terreinen gecompenseerd waren en dat zij geen enkel recht meer zouden hebben. Op de vraag of zij een portfolio hadden met reeds uitgevoerde stadionprojecten hebben wij helaas geen antwoord gekregen. Eigenlijk kregen wij van niemand een behoorlijk antwoord dus dat maakte de weg vrij voor burgerinitiatief. 

In mijn volgende bericht zal ik uitgebreid aandacht besteden aan het plan rond het nieuwe stadion van Yoff. Als warmmaker voor het nieuwe Eco Stadion zijn wij onlangs begonnen met een schoonmaakcampagne die al veel tongen heeft losgemaakt.

het bord met geld van de Banque Mondiale - World Bank

de weg springt in 3 treden naar beneden naar de grote doorgaande weg

De grote loze put ligt keurig onder het asfalt. 

Hoe de veel hoger uitvallende aansluiting van de weg met het bord Route Baree 

aan moet sluiten op het veel lager gelegen gedeelte waar ook nog eens de loze put onder verborgen zit is een groot raadsel. Juist dit kruispunt is een soort trechter.

de stoep

en nog een stuk stoep ! 
er is nergens een hemelwater afvoer voorziening gepland

al op de kleuterschool reageerde ik mij soms af 
met knippen en plakken