Is ontwikkelingsamenwerking domweg burenhulp?

Volgens de encyclo.nl is burenhulp (ik citeer) te beschouwen als een vorm van vrijwillige inzet waarbij het vaak gaat om spontane, kortstondige hulp. Burenhulp richt zich op mensen die in nood zitten, hulp nodig hebben, en daarvoor niet op de spontane inzet van vrienden of familie kunnen rekenen. Tijdens een enorme regenbui over Dakar las ik op de internetversie van Trouw.nl dat Cordaid een van de grootse ontwikkelingsorganisaties in Nederland een ‘sociale onderneming’ gaat worden. Daar schrok ik wel van. Er zit dus een Nederlandse ontwikkelingswerkorganisatie collega in zwaar weer. En wij zitten in buurland Senegal. Niet helemaal naast de deur van Cordaid maar we zijn toch een soort buren. Want waren zij voorheen dan geen sociale onderneming? Welnu Cordaid gaat saneren en dat gaat tussen de 25 en misschien wel 50 arbeidsplaatsen kosten. Er komt wel een sociaal plan voor de mensen die ontslagen gaan worden. Dat komt omdat er nieuwe werknemers in dienst genomen gaan worden ‘met nieuwe kwaliteiten’ volgens directeur René Grotenhuis. Bij Cordaid werken nu 248 mensen. In 2010 waren dat er nog 267. Dat valt te lezen op de Cordaid website op een pagina die ‘Wat verdient de directeur van Cordaid’ heet. Kennelijk rekent René Grotenhuis zich zelf niet bij de groep die af moet vloeien. Hij werkt volgens dezelfde pagina immers als boegbeeld in 37 landen van de Cordaid organisatie en is daardoor gesprekspartner van bisschoppen en ministers over heel de wereld. Zo iemand kan niet gemist worden. Wie er dus wel uit moeten bij Cordaid en wie er plaats moeten maken voor ‘mensen met nieuwe kwaliteiten’ mogen voor deze keer ook een open sollicitatie bij ons komen doen dakarkids@gmail.com.

Wij zijn namelijk reuze nieuwsgierig waarom zij ‘eruit’ moeten en we gaan natuurlijk de openstaande vacatures van Cordaid monitoren want we zijn reuze nieuwsgierig welke ‘nieuwe kwaliteiten’ er nu gevraagd gaan worden bij Cordaid. Wij hebben het vermoeden dat het om een groep van stagiaires zal gaan. Die kosten nauwelijks iets en hebben nog geen werkervaring en toch blijft het nodige personeelsbestand op niveau. Dat is ook sociaal want waar moeten dat nieuwe bloed anders heen om ervaring op te doen. René Grotenhuis heeft wel een soort nieuw aanpak voor ogen. Hij zegt ‘we willen ondernemender en slagvaardiger worden, er komen acht zogeheten business units op gebieden als gezondheid, noodhulp en microkrediet’. Volgens mij zijn dat er drie maar ok we wachten af. Zelf hebben wij al een jaar of acht goede ervaringen met onze business units. Ook tijdens de veelvuldig stroomuitval werkt onze business unit ‘noodhulp’ gewoon door. Als je in nood zit en er is geen stroom dan kan je gewoon op de houten deur van onze unit kloppen en dan doet een van ons 24 uur per dag de deur open. Wij hebben twee deuren in onze business unit. Een voordeur voor hoger bezoek zoals ministers, bisschoppen en Imams. Onze achterdeur is discreter en jaarlijks weten veel zieke moeders en/of zwervende straatkinderen de achterdeur te vinden. Alhoewel wij 369.967 donateurs minder dan Cordaid hebben en ook 22.975 vrijwilligers minder hebben dan Cordaid verschillen wij dus weinig van Cordaid. Onze business unit burenhulp is echter het grootst. Wij brengen hulpzoekenden in contact met onze buren of de kleine en grote overheden en als de hulpvraag duidelijk is dan zijn bijna al onze buren bereid om te helpen naar eer en vermogen. Want laten we wel wezen. Een van de grootste problemen bij het ontwikkelingswerk is de voortdurende bevolkingsaanwas. Het is nogal makkelijk om te beweren dat bijvoorbeeld 25 jaar ontwikkelingssamenwerking nauwelijks heeft geholpen als er in die zelfde 25 jaar 1.5 miljard mensen bij zijn gekomen in de doelgebieden. Je zou dan eerder veronderstellen dat het effect van ontwikkelingswerk maar ook effectieve noodhulp juist een bijdrage levert aan de bevolkingsgroei.

Een mooie reden om dus maar meteen te stoppen met ontwikkelingswerk en noodhulp toch? Cordaid werkt samen met partner Caritas en die hebben weer een afdeling in Senegal. Cordaid en Caritas hebben beiden een katholieke achtergrond. Op de caritas-senegal pagina straalt het katholieke je tegemoet. Niets mis mee hoor moeten ze zelf weten. Senegal is 95% islamitisch georiënteerd maar staat buitengewoon tolerant tegenover andere religieuze stromingen. Dat zou mogelijk wel eens anders kunnen worden als de welvaart in Senegal zou toenemen. Vooral als dit met geld uit Arabische landen zou gebeuren want die eisen nog wel eens dat er pas geld komt als het voor 100% aan alle islamitische doelstellingen voldoet. In andere woorden men moet de Sharia boven de grondwet stellen en leven zoals in de Arabische landen gebruikelijk is. Het is niet verwonderlijk dat landen zoals Koeweit en de Emiraten nauwelijks nog geld schenken aan Senegal. Daar is de bijzondere cultuur van Senegal te sterk voor gebleken. De aanwezigheid van meer dan 35 etnische groeperingen met hun eigen regels en traditionele gebruiken zijn sterker gebleken dan de verleiding van grote sommen geld uit de Arabische landen. Daarbij komt ook nog dat de Senegalese overheid de belangrijkste religieuze stromingen de Mouride en Tidiane rijkelijk van ‘enveloppen’ voorziet. Politiek en religie zijn in Senegal nauwelijks gescheiden. Cordaid partner Caritas kan met haar jaarlijkse 3 miljoen dollar dan ook niet veel betekenen. Wat beiden met elkaar gemeen hebben is zijn de redelijk goed functionerende ‘prikkel & overleg’ platformen ofwel hun afdelingen marketing & communicatie.

Vreemd genoeg lees ik op geen van de Cordaid of Caritas websites iets over Community Based Development ofwel vanuit de (lokale) gemeenschap geïnitieerde ontwikkeling als oplossing voor de problemen in de wereld. De gedachte dat ontwikkeling en verandering van ‘binnenuit’ ofwel de arme gemeenschap laat zijn slachtofferrol varen en wordt positief actief in het ophouden van de eigen broek is onderhand toch wel gemeengoed aan het worden. Daar zouden Cordaid en Caritas een grote rol in kunnen spelen. Zij praten immers toch ook met ministers en bisschoppen en tientallen landen. Dus burenhulp uit bijvoorbeeld Nederland in de vorm hulpgoederen, geld en expertise na dat een lokale gemeenschap een analyse van hun problemen heeft gemaakt en er inzicht is in wat zij allemaal zelf kunnen doen en welke hulp zij eventueel nodig hebben. Als Cordaid zichzelf weet om te turnen naar niet 8 maar 3 business units. Dan zou hun organisatie er als volgt uit kunnen zien. Unit 1 haalt geld en goederen op bij donateurs. Unit 2 blijft politiek druk uitoefenen op wereldleiders, ministers, bisschoppen en Imams. Unit 3 wordt een uitzendbureau van uitstekend voor hun taak opgeleide ‘buurtwerkers’ die lokale bevolkingen helpen met hun ontwikkeling. Dat doen zij minimaal 5 jaar tegen lokaal salaris en zij wonen op lokaal niveau in de buurt waar zij aan het werk gaan. Het liefst in combinatie met een goed werkend internetcafé en hulp bij het schrijven en goed opmaken van brieven en ander campagne materiaal. De Cordaid medewerkers worden als het ware heuse buurtbewoners zonder dat zij geplaagd worden door familieverbanden en oud zeer. E.a. betekent wel dat Cordaid Nederland hooguit uit 45 medewerkers in NL zal bestaan. Dat de functie van René Grotenhuis overbodig wordt en dat de uitgezonden Cordaid medewerkers een minimum aan begeleiding nodig hebben. Ofwel beschikken over de door Grotenhuis genoemde ‘nieuwe kwaliteiten’ die niet uitgehold worden door zorgmanagers of iets van die soort. De nieuwe medewerkers moeten immers in hun buurt laten zien dat zij hetgeen wat zij preken ook zelf moeten kunnen. Zoveel mogelijk hun eigen broek ophouden.
Ik zie dat het buiten weer even droog is en ga de buurt even in.

Dakarkids kunnen na verblijf in onze Villa in Dakar in Jardin Godaguene een opleiding doen. Er is een eigen Dakarkids onderkomen met begeleiding. De tuin bevind zich op circa 100 kilometer van Dakar. De kids zijn vaak zeer trots op hun zelf verbouwde biologische producten.