Transparant is toch doorzichtig ? Wie trekt er eens aan de bel?

Deze week vanaf 8 oktober gaan alle Senegalese kinderen weer naar school, dus ook die van ons. En dan gaan er weer miljoenen schriftjes, schoolboeken, pennen, gummen, rugzakjes over de toonbanken in het gehele land. Bijna alles wat nodig is voor de kinderen wordt buiten Senegal gemaakt. De Senegalese overheid pakt miljoenen euro’s aan importbelasting en voelen zich dus flinke helden en rekenen zich rijk. Dat deze inkomsten ook gebruikt zouden kunnen worden om de duizenden containers met import ook in Senegal te fabriceren verdient kennelijk een ander type minister. Zo eentje die Buitenlandse Handel doet. En zich dan richt op het inkopen van machines en regelwetgeving om de import van kleding en die schoolspullen tegen te gaan en het zoveel mogelijk in eigen land te laten produceren. Dat zou heel wat noodzakelijke werkgelegenheid opleveren. Natuurlijk kan de overheid er dan weer 20% BTW over heffen maar die zijn dan wel door eigen volk opgebracht en niet in de haven die een directe aansluiting heeft op het zuurstof apparaat van de mistige regering.

Terwijl Rutte en Samson in Den Haag een nieuwe Minister Zonder Portefeuille verzinnen voor Ontwikkelingswerk, Buitenlandse Handel en Milieu. Kijken wij hier in Senegal wat de ministers die wél een portefeuille hebben zoal aan het doen zijn voor het eigen volk. Alhoewel het hier veel zonniger en heter is dan in Den Haag hangt er ook hier een fijne en moeilijk te doorgronden mist rond de Senegalese regeringsactiviteiten. Pas volgend voorjaar gaat de oppositie de huidige regering de maat nemen. Dat wachten we dan maar af. Door de hogere olieprijzen en mislukte oogsten in Amerika en elders in de wereld zijn ook in Senegal de basisvoeding prijzen gestegen. Senegal moet nog bijkomen van het 12 jarige bewind van ex-president Abdoulaye Wade. Een bewind waarbij de visserij en de land- en tuinbouw ernstig in het slop zijn geraakt. Het wegennet verkeerd in een ellendige staat waardoor het vervoer van verse landbouwproducten een hachelijke onderneming is. Toch heeft Senegal voldoende land en potentie om meer dan voldoende eigen voedsel te produceren en daarnaast een belangrijk export land te worden. Om dit doel te bereiken is er kennisoverdracht nodig. Kennisoverdracht die rekening houd met tradities en culturele verschillen in het denken en doen van de Senegalees.

Het is juist wat Jan Pronk onlangs in Nieuwsuur naar voren bracht. Klimaatveranderingen en allerhande conflicten in de Arabische wereld doet de hulp aan Senegal uit die landen dramatisch slinken. Dat vraagt om een anders soort denken in Senegal maar ook binnen de ontwikkelingswerk wereld. Minder consumeren, meer eigen verantwoordelijkheid nemen en met name flink meehelpen de onder ontwikkelde landen op tijd in het zadel te krijgen om de voedselketen voor de a.s. 9 miljard mensen op orde te hebben. Senegal zal zich dus weer meer moeten richten op Europa en Amerika. De ontvangen hulp uit China heeft een voortdurende bijsmaak. De Chinezen zijn gewoonweg zeer slim in het ruilen van hulp voor handel en andere concessies zoals het mogen ‘wegzetten’ van duizenden Chinezen die na een hulp project zoals het bouwen van een stadion vervolgens in Senegal mogen blijven en vervolgens opnieuw veel werk uit Senegalese handen nemen. Minister Leers zou hier volslagen waanzinnig worden vanwege de spontane instroom van gelukzoekers uit de omringende landen. Ondanks allerhande handelsverdragen zijn alle grote wereldmerken zoals Nike, Adidas, Cartier etc. In Dakar voor weinig geld te koop. Wij maken graag grappen met de straatverkopers. Die bieden de horloges, pennen, parfums aan als ‘originale’. Ah bon? Echt originale? Oui, oui benadrukt de straatverkoper. Ah monsieur le vendeur dat is nou jammer. Wij zijn juist op zoek naar échte kopieën want die zijn zo veel voordeliger. De straatverkoper blijft sprakeloos achter.

Er zijn een flink aantal grote NGO’s actief in Senegal. Die zorgen volgens hun eigen websites voor een fijne lik margarine op de zeer kleine broodjes van de bevolking. Toch blinken die NGO websites niet uit in heldere informatie. Vooral niet op ‘kosten gebied’. Je krijgt best wel een opgewonden gevoel van al die goede daden en lieve kinderkopjes als je langs die sites zapt. Maar oh wee als je blijft hangen en nou wel eens wil weten wat een project nou écht gekost heeft. Je komt dan in een soort kermis-spiegel-tent terecht. Je ziet de hele tijd je eigen verbaasde hoofd op die pagina’s. Maar je krijgt geen antwoorden.

Neem Oxfam Novib. Ik was echt even heel blij voor hen dat zij de transparantieprijs.nl voor het meest innovatieve jaarslag hadden gewonnen. Gefeliciteerd zou je zeggen. Want je denkt dan dat het met de transparantie bij Oxfam Novib wel goed zit. Nou, toch maar eens even kijken op de jaarverslag pagina Senegal van Oxfam Novib. Als je de pagina leest lijkt het allemaal heel succesvol maar er wordt ook over andere landen geschreven. En het ‘e-learning’ programma ‘Aprrendre a Vivre’ blijkt een Facebook pagina te zijn. Met 3.720 ‘vind-ik-leuks’ en 35 mensen die over de pagina praten. Het programma is ooit bedacht door het Nederlandse Butterflyworks.org. Mijn vraag is echter wat de kosten voor dit Senegal project geweest zijn geweest. Alle betrokken NGO ‘s hebben kosten gemaakt en die moeten uit allerlei potjes betaald zijn. Bij geen van de betrokken NGO’s heb ik hierover duidelijkheid kunnen vinden. Dat is dus weinig transparant.

De website www.clickinfoado.sn/ is mooi gemaakt maar je kan niet zien hoeveel scholen/of bezoekers de 18 lessen hebben gevolgd. De gepubliceerde resultaten vallen mij behoorlijk tegen. De opgewonden toon van de schrijver doet vermoeden dat bijna het gehele land is voorgelicht. Maar 10 scholen en 143 leerkrachten voorlichten en 4000 ontvangen sms’jes is leuk. Maar er zijn 7000 scholen en meer dan 4 miljoen leerlingen in Senegal. Geen van de scholen in ons arrondissement heeft ooit iets over deze lessen gehoord en gezien. De kostprijs blijft van dit alles blijft dus het grote vraagteken. Om te testen of het SMS systeem nog werkt heb ik een sms’je gestuurd naar het op Facebook gevonden nummer 21000. Ik heb gevraagd waar ik mij in Dakar op AIDS kan laten testen. Ik kreeg een boodschap terug waarin ik werd uitgenodigd om aan een prijsvraag mij te doen maar geen antwoord op mijn vraag.

Het merendeel van de scholen in Senegal heeft geen internetaansluiting laat staan een lokaal voor computeronderwijs. Alleen een zeer laag percentage leerlingen heeft een mobieltje én het geld en de vaardigheid om een sms’je te sturen met een intieme vraag. Er blijft dus niet alleen een kostenvraag hangen maar ook op welke wijze het ‘e-learning’ programma in Senegal aan de ‘man’ is gebracht. Want was Senegal wel toe aan dit (kostbare?) programma? Butterflyworks.org en Oxfam Novib maken deel uit van partos.nl te Amsterdam. Een branchevereniging die de belangen behartigt van 120 Nederlandse particuliere ontwikkelingsorganisaties. Het merendeel van hen heeft ook meegedaan aan de jaarlijkse transparantieprijs (waarom ook niet) en naar mijn idee zou iedere deelnemer zo transparant moeten zijn dat iedere deelnemer als zodanig winnaar wordt. Want hoe kan je nou transparanter zijn dan een ander? Voor de ‘kleine goede doelen’ is er ook een vereniging die heet partin.nl. Daar zitten leden die opvallend transparanter zijn en vaak ook zeer veel lagere kosten maken om de zelfde doelen als de leden van grote broer Partos te bereiken. Maar dat terzijde.

In het goed leesbare ontwikkelingswerk ‘vakblad’ Vice Versa heeft Frank van der Linde op 3 oktober een prikkelend artikel voor o.a. partosleden geschreven. Al eerder op 17 september schreef Frank een nog heter artikel. Waarin hij Buitenlandse Zaken oproept om de geldkraan naar de OS dicht te draaien. Een besparing van 1 miljard en meer dan 3000 medewerkers moeten dan hun organisatie én zich zelf opnieuw uit gaan vinden. Het zou de gehele OS branche op haar grondvesten doen trillen en het idee van oud-minister Bert Koenders om de ontwikkelingssector te hervormen vindt dan alsnog doorgang. Ik ben er eigenlijk wel voor! De Partosleden zullen dan net zoals de ‘kleine goede doelen’ in eigen kring en buurt donateurs moeten vinden en moeten dan vervolgens concrete resultaten en heldere kostenplaatjes laten zien aan hun draagvlak. En ook eens duidelijk beschrijven wat er zoal allemaal mis kan gaan in hun doellanden of op het eigen kantoor.

Ach misschien heb ik vandaag een wat sombere of kritische bui. Onze kinderen (12 intern en 26 in gastgezinnen) zijn bijna allemaal weer naar school. En dat betekend voor elk kind een nieuwe rugzak vol met schriften, boeken, pennen, schoolkleding, nieuwe schoenen etc. Dat kost gemiddeld 45 Euro per kind. En dat keer 38 Euro. Een totaal van 1.710 Euro. Dat is een groot bedrag voor een ‘klein goed doel’ en ik schrijf het vandaag op omwille van de transparantie en natuurlijk de fondsenwerving. Wij hebben contact met meer dan 300 buitengewoon arme gezinnen. Wij behandelen per jaar bijna duizend straatkinderen met medicijnen en verbandjes. Zwaardere gevallen mogen gerust even een weekje bijkomen. Bij onze voetbalclub spelen meer dan 150 kinderen. Je mag alleen maar lid worden als je je best doet op bent op school of in het leerbedrijf. Wij controleren de schoolresultaten en grijpen soms ook wel in. Wij zijn actief in de gemeenschap en stimuleren schoonmaak campagnes en de bouw van een nieuw stadion. Op onze website zijn alle verdere activiteiten te lezen.

Zelf ben ik blij met de status van ‘klein goed doel’ omdat wij daardoor weten wie onze klanten zijn en altijd direct in contact staan met onze 26 vrijwilligers en er is een kleine maar fijne groep donateurs die via Facebook met ons meeleeft, en wij met hen. Nieuwe vrienden zijn van harte welkom, gewoon vriend worden. Op de foto ons ‘hoofd kantoor’ met kleine Amadou die heerlijk rustig speelt terwijl ik dit stukkie schrijf. Amadou is ook op foto twee te zien als modelletje voor een succesvolle onderboeken actie op Facebook. Morgen gaan we weer naar ons nieuwe initiatief. Een Groene School in de prachtige bush van Senegal. Een prachtige plek waar de grote goede doelen nog nooit geweest zijn. Kom gerust eens langs wij hebben niets te verbergen daar zijn we als goed doeltje te klein voor. En dat we gaan samenwerken met andere kleine mooie doelen geeft aan dat wij ook wel eens wat groter denken.